Sociale fraude:  de cijfers, de waarheid. De term 'hangmatcultuur' werd in het leven geroepen om de in verval geraakte uitdrukking 'zorgstaat' te vervangen. Hij raakt stilaan diep verankerd in het hoofd van vele mensen. Het is immers crisis. Onze zorgstaat is passé, onbetaalbaar geworden. Dat wil men ons wijsmaken. In totaal leven er zo'n 1.600.000 miljoen Belgen in armoede op een bevolking van 11.190.845 inwoners.  Eén Belg op zeven kent geen welvaart. Een hallucinant hoog cijfer voor wat een 'rijk' Westers land heet. Daarvan hebben ongeveer 100.000 inwoners recht op leefloon.

Zij hebben deze crisis niet veroorzaakt,  hun groeiend aantal is een gevolg ervan. Sommigen zeggen dat de oplossing eruit bestaat zoveel mogelijk mensen dit sociale vangnet te ontzeggen. Degressieve werkloosheidsuitkeringen zijn reeds een feit. Kwaadwilligen pleiten ervoor die tevens te beperken in de tijd, waarna de hulpvraag zich zal verplaatsen en het aantal kandidaten voor een leefloon gedoemd is te stijgen.

De anti-fraudecel van het Aalsterse OCMW, baten en kosten.

Maar daar stopt het niet. Diegenen die recht hebben op een leefloon blijven de pineut. De anti-fraudecel speurt. Mensen die hun uitkering 'spijzen' zijn kop van jut. In Aalst (ver)volgen 'Janssens en Janssens' in ware detectivestijl mensen met een leefloon, op zoek naar vermeende zwartwerkers.  Voorts wil de Vlaamse regering energiebedrijven inzetten om de armen te screenen op laag energieverbruik ergo vermoedelijke domiciliefraude.

Deze methodes zijn hoogst bedenkelijk, zo niet onwettelijk. Bovendien kost de controledwang van onze overheid de maatschappij handenvol geld. In het geval van 'Janssens en Janssens' kosten deze controlerende maatschappelijk assistenten het OCMW zo'n 6000 euro bruto loon per maand. De gemiddeld twee! dossiers per maand die ze behandelen, leveren het OCMW zo'n 1634 euro teruggevorderd leefloon op. Baten/kostenanlyse: maandelijks 4366 euro verlies.  Dat indien deze strafmaatregelen na de wettelijke beroepsprocedure nog overeind blijven. Anders kost dit de gemeenschap a rato van twee voltijdse maatschappelijk werkers ongeveer 72 000 euro per jaar. Geen CEO die dat winstgevend noemt?

Sociale fraude: een kwestie van overleven.

Echt cynisch wordt het pas wanneer je kijkt naar de Europese armoedegrens. Die verschilt uiteraard van land tot land omdat ook de levensduurte niet gelijk is.  In 2015 zal het leefloon van een alleenstaande in België 'stijgen' naar 834 euro per maand. Dat terwijl die armoedegrens in 2013 reeds 1074 euro bedroeg.

Niet alleen is die grens heden reeds achterhaald, met de lineaire besparingsmaatregelen van deze regering stijgt ook de levensduurte. Voor de armen stijgt ze dus exponentieel. Je kan zonder overdrijven stellen dat bijklussen of een vals adres opgeven niet langer een kwestie is van fraude, maar van overleven!

Wie een leefloon 'geniet' bevindt zich in de laatste halte van onze sociale voorzieningen. Ik vraag me af waar die mensen, eens ze  geschorst worden, terecht komen? In een kartonnen doos onder een brug?

Gezien de welvaart van een land nog steeds gemeten wordt aan de hand van het aantal mensen dat van deze welvaart kan genieten, zou dat dus betekenen dat België de status van ontwikkelingsland krijgt. Tenminste, voor zover ik weet is dat nog steeds de benaming voor landen waar niet zoiets bestaat als een sociaal vangnet: die moeten nog ontwikkeld worden?

Dank u. Maar evengoed, toch bedankt!

Hoe mateloos groot de mazen van ons sociaal vangnet zijn,  vernam ik onlangs van een mens in nood. Heel haar jonge leven had ze gewerkt.  Voornamelijk via interim en vervangingscontracten. Alles nam ze aan: van bediende, arbeidster, verkoopster tot kassierster.  Aaneensluitend heeft ze niet voldoende voltijds gewerkte dagen. Ze valt dus terug op een deeltijdse uitkering:  zo'n 600 euro per maand. Ze heeft recht op een bijpassing van haar uitkering tot het bestaansminimum voor een alleenstaande: een luttele, ontoereikende 200 euro extra via het OCMW.

Maar ze past. Jawel, je leest het goed: ZE PAST.

Ze vertelde me dat ze geen zin heeft in de vernedering die haar daar te beurt valt. Ze kiest ervoor om alles te zetten op werk zoeken. Alles is beter dan die papiermolen en controles het hoofd te bieden. Ze bijt ondertussen liever op haar tanden dan hulp te vragen bij het OCMW van Aalst. Hulp waar ze recht op heeft!

Ook dat is natuurlijk besparen: mensen zodanig ontmoedigen dat ze de hulpvraag niet meer stellen. Of is dat net de perverse bedoeling van dit bestuur? Ik meende nochtans begrepen te hebben uit hun programma dat men werkwillige mensen wou belonen?

Pamperbeleid, zo noemt deze regering laagdrempelige hulpverlening. Dus heeft ons bestuur de pampers weggegooid en een muur rond de hulpverlening gebouwd. Dat rookgordijn werkt. De publieke opinie wordt met oneliners misleid. Ondertussen neemt het menselijk leed ongeziene proporties aan en zijn de economisch desastreuze gevolgen van de verpaupering navenant. Over dat prijskaartje zwijgt men wijselijk.

Het is immers niet hip om toe te geven dat het snoeien in de sociale zekerheid meer kost dan het opbrengt. Dat discours is te complex en te omvattend. Al wat niet in populistisch gezwets te vatten is krijgt ons bestuur niet over de lippen. Het is zelfs te veel leesvoer voor één opinie. Wordt dan ook onvermijdelijk vervolgd?

Ann Blanckaert